हरिशयनी एकादशी : तुलसी रोप्ने दिन

हरिशयनी एकादशीको व्रत अनुष्ठान गर्नेले परमगति प्राप्त गर्दछ। शङ्ख, चक्र, गदाधारी भगवान् विष्णुको भक्तिपूर्वक पूजा गरी राति जागरण गर्नुपर्दछ। द्वादशीका दिनमा “ॐ नमस्ते वामनाय नम:” मन्त्र १०८ पटक जप गरी दूबो र घिउले आहुति दिनुपर्दछ। पराँसको पातमा भोजन गरी भूमिमा शयन गर्नाले सम्पूर्ण पाप कल्मषहरू नाश हुन्छन् भनेर व्याख्या गरिएको छ।

आज तुलसी रोप्ने दिन रहेको छ र आजबाट ४ महिनासम्म चतुर्मासा रहन्छ। असार शुक्ल एकादशीका दिनदेखि हरि भगवान् ४ महिनासम्म क्षीर सागरमा शयन गर्नुहुन्छ त्यसैले यसलाई हरिशयनी एकादशी भनिएको हो। यस दिनदेखि शयन गरेका हरि भगवान् कार्तिक शुक्ल एकादशीका दिन कोल्टे फेर्नुहुन्छ र त्यस दिनलाई हरि परिवर्तिनी एकादशी पनि भनिन्छ। भगवान विष्णु सुतेपछि सारा जगत् सुत्दछ र उनी जागेपछि सारा जगत् जाग्दछ भन्ने मान्यता छ। विष्णु जागा हुने दिनलाई हरिबोधिनी एकादशी भनिन्छ र यो कार्तिक शुक्ल एकादशीका दिनमा पर्दछ। हरिशयनी एकादशीमा रोपेको तुलसीको विवाह हरिबोधिनी एकादशीका दिनमा सम्पन्न गरिन्छ। यसो गर्दा सहस्र कन्यादान गरेसरह पुण्य मिल्दछ भन्ने विश्वास रहेको छ। जसरी शैव धर्ममा बेल पत्रको महत्त्व छ, त्यसै गरी वैष्णव धर्ममा तुलसीको महत्त्व रहेको छ। जुन घरमा तुलसी रोपेको छ वा तुलसीको काठको सङ्ग्रह छ भने त्यस घरमा कलियुगको पाप लाग्दैन भन्ने जनविश्वास रहेको छ।

हरिशयनीको दिनलाई चतुर्मासा एकादशी पनि भनिन्छ। आजबाट ४ महिनासम्म भगवान् विष्णु यस लोकमा रहनुहुने भएकोले घर-घरमा हामीले छोडेको कार्बन डाइअक्साइड तुलसीले लिएर हामीलाई अक्सिजन दिनुहुन्छ भन्ने विज्ञानले पनि प्रमाणित गरेको छ।

लेख उहाको फेसबुक पेजबाट साभार गरिएको हो ।